16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2005

ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ
ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

Οι μέρες είναι δύσκολες από πολλές πλευρές, ξεκινώντας από την καθημερινότητά μας, αγώνας για την επιβίωση, μέχρι τα εθνικά μας θέματα.

Είχα σκοπό έγκαιρα να κάνω edit στις παρακάτω σκέψεις, αλλά ήθελα να περάσει η επετειακή μνήμη για το Μακεδονικό Αγώνα για να δω και τι έκανε, για την μνήμη αυτή το συντεταγμένο ελληνικό κράτος και οι διάφοροι φορείς του.
Έψαξα στις εφημερίδες ευρείας κυκλοφορίας, σε όλα τα τηλεοπτικά κανάλια και δεν βρήκα τίποτε το αξιόλογο, παρεκτός μικρές αναφορές άνευ ουσίας και βάθους, πολλώ δε μάλλον και σοβαρών συμπερασμάτων.

Ο Μακεδονικός Αγώνας, αγωνία απλών κατοίκων και φωτισμένων, εκείνης της εποχής, ρομαντικών (για τα σημερινά δεδομένα) Αξιωματικών, Αγωνιστών της εξέγερσης του Κρητικού λαού, πλουσίων ατόμων και οικογενειών, έχει θαφτεί σε βιβλία και ιδρύματα, τα οποία καλά κάνουν την δουλειά τους αλλά, δεν είναι για τον πολύ κόσμο, δεν διατίθεται και δεν προβάλλεται από τα μέσα που κακώς μεν αλλά έχουν ευρεία απήχηση, την τηλεόραση και τις εφημερίδες.

Στις 29 Ιουνίου 1995, ο κ. Ευάγγελος Κωφός, αποχωρώντας από την θέση του στο Υπουργείο των Εξωτερικών, θέση από την οποία επί 33 χρόνια χειριζόταν το Μακεδονικό, έλεγε στην αποχαιρετηστήρια ομιλία του:

΄΄Η εφευρετικότητά μας για να αποφύγουμε να ατενίσουμε με ειλικρίνεια τις πραγματικές διαστάσεις του θέματος, υπήρξε όντως εντυπωσιακή. Έτσι βαφτίσαμε ΄΄Σκοπιανό΄΄ το παραδοσιακό Μακεδονικό ζήτημα, προφανώς για να εξορκίσουμε τους δαίμονες και να προφυλάξουμε την ελληνική ιδιότητα του όρου! Καθιερώσαμε το ΄΄άβατο΄΄ του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών, για να καλύψουμε την πολιτική και πνευματική δυσκαμψία μας. Περιχαρακωθήκαμε σε τείχη για να διασώσουμε ΄΄παράγωγα΄΄. Επιβάλαμε ΄΄αντίμετρα΄΄ που δεν μπορούσαμε να εφαρμόσουμε και εντρυφούμε σε ατέρμονες συζητήσεις για τις διαστάσεις των ΄΄πακέτων΄΄. Δειλιάσαμε λοιπόν σε κρίσιμες στιγμές να πάρουμε τις τολμηρές αποφάσεις γιατί δεν πιστέψαμε ότι υπάρχουν εθνικά αποδεκτές και επιστημονικά δόκιμες λύσεις, πέρα από τα σαθρά στερεότυπα που επιβλήθηκαν στην ανυποψίαστη κοινή γνώμη, αλλά που δεν οδηγούν πουθενά. Ο καιροσκοπισμός υποκατέστησε τον μακρόπνοο προγραμματισμό, ενώ ο φανατισμός τον εποικοδομητικό διάλογο. Οι μαξιμαλιστικές απαιτήσεις, που δεν προδιέγραφαν παρά τον σίγουρο ενταφιασμό των νομίμων προσδοκιών μας, απέτρεψαν την οροθέτηση εφικτών αλλά και εθνικά αποδεκτών προσεγγίσεων΄΄.
(εφημ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 28/4/1996).

Όλα αυτά οριοθετούν, την πραγματικότητα των χειρισμών, από την επίσημη έκφραση του κράτους, για το Μακεδονικό Ζήτημα.

Ίσως μας κατατρέχει, από πολύ παλιά, το σύνδρομο του, ΄΄μη γεννάτε προβλήματα’’, κατά τα γραφόμενα του Ίωνος Δραγούμη, ίσως πάλι μας πέφτει πολύ βαρύ και δύσπεπτο,το θέμα, μέσα στην καθημερινότητά μας (πόσο θα πάει το πετρέλαιο, αν τα μαλιά της Έλλης Κοκκίνου είναι φέτος ξανθιά ή καστανά κ.λ.π).

Έχω όμως – χάρις αυτής της παγκοσμιοποιημένης ευχής-κατάρας, το διαδίκτυο – να γράφω, όπως όλοι μας, τις σκέψεις μου και…. ΄΄σ΄όποιον αρέσουν΄΄, κατά παράφραση του πασίγνωστου μελοποιήματος.

Η ιστορία λοιπόν του Μακεδονικού αγώνα, αλλά και του Μακεδονικού ζητήματος, μέρος του οποίου ήταν αυτός, χωρίς να είμαι ούτε κατά διάνοια ιστορικός, από την γέννεσή του και μέχρι σήμερα, έχει κάπως έτσι……..

ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ I.M.R.O. ΚΑΙ Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΙΛΙΝΤΕΝ

1893 -1903

Η δημιουργία της Εσωτερικής Μακεδονικής Επαναστατικής Οργάνωσης (ΕΜΕΟ ή IMRO Internal Macedonian Revolutionary Organization ), στα 1893 με βουλγαρική πρωτοβουλία, υπήρξε η ουσιαστική αιτία της αλλαγής της Βουλγαρικής εξωτερικής πολιτικής πάνω στο Μακεδονικό ζήτημα. Το σκεπτικό της οργάνωσης ήταν η προετοιμασία ενός μακροπρόθεσμού αλλά μαζικού χριστιανικού επαναστατικού κινήματος, στη Μακεδονία, για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και την απελευθέρωσή της. Το κεντρικό τους σύνθημα και επιδίωξη ήταν ‘’ Η Μακεδονία στους Μακεδόνες’’.

Η αυτονομία αυτή υπήρξε και ο μόνιμος και βασικός στόχος της Βουλγαρίας.

Στα 1895, εκδηλώνεται στην Βορειοανατολική Μακεδονία, κίνημα παροτρυνόμενο από την Βουλγαρία και αποτυχαίνει, γιατί δε διέθετε τα απαραίτητα λαϊκά ερείσματα.

Στα 1896, εκδηλώνεται στη Μακεδονία, άλλο κίνημα, αυτή τη φορά, υποκεινούμενο όχι από την επίσημη ελληνική κυβέρνηση, αλλά από την Εθνική Εταιρεία, που απέβλεπε στην αναζωογόνηση και εμψύχωση του εθνικού φρονήματος του ελληνικού στοιχείου. Η παράτολμη πορεία που διέγραψαν τα ελληνικά σώματα, μέσα στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία, μέχρι του οροπεδίου του Μοριχόβου (περιφέρεια Μοναστηρίου) και τις Σιδηρές Πύλες, αντικατόπτριζαν την εποχή εκείνη το μέγιστο των εδαφικών ελληνικών αξιώσεων στη Μακεδονία.

Μετά τον ατυχή Ελληνοτουρκικό πόλεμο στα 1897, η στάση των τουρκικών αρχών της Μακεδονίας, απένατι στο ελληνικό στοιχείο, έγινε πολύ εχθρική. Το γεγονός αυτό συσπείρωσε το μεγαλύτερο ποσοστό του σλαβόφωνου χριστιανικού πληθυσμού της Μακεδονίας και φυσικά το ελληνοβλαχικό στοιχείο, γύρω από το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Πόλης, έχοντας πλήρη και γνήσια ελληνική συνείδηση.

Την συσπείρωση αυτή γύρω από το ελληνο – ορθόδοξο πατριαρχείο - που την εποχή εκείνη, όπως με μειωμένες δυνατότητες και σήμερα, εξέφραζε την γνήσια ελληνική συνείδηση του Γένους των Ελλήνων – δεν είδε με καλό μάτι η ΕΜΕΟ, που άρχισε να χρησιμοποιεί βασανιστικές απάνθρωπες μεθόδους για την προσέλκυση του μακεδονικού ελληνισμού στην Εξαρχία ( το βουλγαρικό πατριαρχείο ). Κατά την περίοδο λοιπόν 1900-1903, μεγάλο ποσοστό των σλαβόφωνων ελληνικών και ελληνοβλαχικών πληθυσμών της Μέσης Μακεδονίας, σύρθηκε, από τους κομιτατζήδες της ΕΜΕΟ, στα βουνά βίαια και συμμετείχε ακούσια στην εξέγερση του Ίλιντεν, στις 20 Ιουλίου 1903, όπου έγινε προσωρινή κατάληψη του Κρουσόβου και άλλων κωμοπόλεων.

Το κίνημα του Ίλιντεν, είχε πλατιά λαϊκά ερείσματα, τουλάχιστον στο ΒΔ και Δυτικό Μακεδονικό χώρο, αλλά σίγουρα δεν ήταν μια μαζική και εκούσια επαναστατική κινητοποίηση. Υπήρξε μια προσπάθεια του ΕΜΕΟ, με καταναγκασμό, τουλάχιστον των σλαβόφωνων ελληνικών και ελληνοβλαχικών πληθυσμών, να συμμετάσχουν σε αυτό, λέγοντάς τους ότι θα αποτίναζαν τον τούρκικο ζυγό, αλλά στην πραγματικότητα, για να αυτονομηθεί η Μακεδονία (σε πρώτη φάση γιατί σε δεύτερη προέβλεπαν την ενσωμάτωσή της στην Βουλγαρία, Συνθήκη Αγ. Στεφάνου κ.λ.π).

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ

1904-1908

Ο Μακεδονικός Αγώνας, υπήρξε η ελληνική απάντηση στο Ίλιντεν, με την εναγώνια προσπάθεια του μακεδονικού ελληνισμού, αλλά και ολόκληρου του ελληνισμού, να διασώσει την ελληνική Μακεδονία.

Προσοχή, όχι προσπάθεια του επίσημου ελληνικού κράτους, αλλά ιδιωτικών πρωτοβουλιών.

‘’Τι χησιμεύει ένα κράτος Ελληνικό, που αντί για κάθε άλλη εξωτερική πολιτική, διορίζει προξένους στην Ανατολή και Πρέσβεις στην Δύση και τους ξεπροβοδίζει με τη μονάκριβη ευχή και οδηγία : Προσέχετε να μη γεννάτε ζητήματα’’.
‘’Μαρτύρων και Ηρώων αίμα’’ Ίωνος Δραγούμη.

‘’ Πέρα από την παρουσία ορισμένων ικανών Ελλήνων εκκλησιαστικών και διπλωματικών εκπροσώπων, στην Μακεδονία στο μεταίχμιο των δύο αιώνων, η επίσημη ελληνική πολιτική συνέχιζε να τηρεί στρουθοκαμήλου απέναντι στο μακεδονικό ζήτημα, αφού οι εκπρόσωποί της ελάχιστα νοιαζόταν για τα εθνικά συμφέροντα. Η διαιώνιση του δόγματος της ελληνοτουρκικής σ΄ύμπραξης, βασισμένου στην ‘’άψογη’’ στάση των ελληνικών κυβερνήσεων, όχι μόνο δεν είχε οφελήσει τον Μακεδιονικό Ελληνισμό, αλλά τον είχε αποδυναμώσει και σε αρκετές περιπτώσεις τον είχε στρέψει κατά των ιθυνόντων της επίσημης ελληνικής πολιτικής.’’ ( Από το βιβλίο του Κ. Βακαλόπουλου ‘’Το Μακεδονικό Ζήτημα’’ εκδόσεις ‘’παρατηρητής’’).

Μόλις έγινε γνωστή στην Αθήνα, η καταστροφή του Κρουσόβου, από τις τουρκικές δυνάμεις σε αντίποινα της εξέγερσης του Ίλιντεν, συγκροτήθηκε, στις 15 Αυγούστου 1903, μεγάλο συλλαλητήριο στις στήλες του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα, που οργανώθηκε με μέριμνα των μακεδονικών συλλόγων Αθηνών και Πειραιά, στο οποίο υπογράφηκε ψήφισμα διαμαρτυρίας και δώθηκε στις πρεσβείες των μεγάλων δυνάμεων. Επίσης συγκροτήθηκε η ‘’Επίκουρος Επιτροπή των Μακεδόνων’’ η οποία αποτάνθηκε στους απανταχού ευρισκομένους έλληνες στο εξωτερικό και στο εσωτερικό, για υποβοήθηση του έργου της. Η ανταπόκριση ήταν τεράστια και συγκεντρώθηκε ένα ιδιαίτερα σημαντικό ποσό, με το οποίο αγοράσθηκαν τρόφιμα και ρούχα, τα οποία τον χειμώνα, μοιράσθηκαν στους άστεγους της υποδουλομένης ακόμη, Δυτικής Μακεδονίας.

Υπήρχαν όμως και Έλληνες που πίστευαν ότι το καθήκον τους υποχρεώνει να αγωνιστούν για τον μακεδονικό ελληνισμό και την επικράτησή του στη Μακεδονία. Μεταξύ αυτών και οι νεαροί αξιωματικοί, μέλη της Εθνικής Εταιρείας πριν την διάλυσή της, Παύλος Μελάς, Κ. Μαζαράκης, Αθ. Εξαδάκτυλος, Γεωρ. Κατεχάκης κ.α.

Το ‘’Μακεδονικό Κομιτάτο’’ που ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1903 από τον εκδότη Δημ. Καλαποθάκη, ανέλαβε τον συντονισμό της δράσης καθώς και την υλική και στρατιωτική βοήθεια των Ελλήνων στην Μακεδονία. Σοβαρό ρόλο και καθοριστικό έπαιξε και ο Μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης.

Οι πρώτοι Έλληνες που ‘’μπήκαν’’ στην τουρκοκρατούμενη και βουλγροβασανισμένη Μακεδονία, ήταν τέσσερεις εμπειροπόλεμοι και ριψοκίνδυνοι Κρητικοί. Ο Ευθύμιος Καούδης, ο Λαμπρινός Βρανάς, ο Γεωρ. Πέρος, και ο Γεώρ. Δικώνυμος, την άνοιξη του 1903, ως έμποροι ζώων, αποβιβάσθηκαν στο λιμάνι της Θεσς/νίκης, με σκοπό να προχωρήσουν στη ενδοχώρα της δυτικής Μακεδονίας, μέχρις Μοριχόβου, για να εξετάσουν επί τόπου τις δυνατότητες ανάπτυξης μιας ελληνικής οργανωμένης αντίστασης.
Μόνο ο Πέρος έπεισε τους Τουρκους ότι ήταν ζωέμπορος και τον άφησαν να προχωρήσει. Οι άλλοι γύρισαν στην Αθήνα, αλλά η αναφορά του Πέρου ήταν ενθαρυντική.
Έτσι με Αρχηγό τον Ανθυπολοχαγό Μαζαράκη και άλλους 6 κρητικούς, (σύνολο 10), μπήκαν στις 21 Ιουνίου 1903, στη περιοχή Φλώρινας- Καστοριάς, συνεργαζόμενοι με τον Μητροπολίτη Γερμανό Καραβαγγέλη.
Δεν έμειναν πολύ, γιατι, μετα την εξέγερση του Ίλιντεν, οι Τούρκοι προσπάθησαν να τους συλλάβουν και έτσι στις 25 Αυγούστου 1903 γύρισαν στον Βόλο.

Ο Αγώνας (η ένοπλη φάση του) πήγε καλά και οφείλεται στην ανδρεία των Ελλήνων Αξιωματικών που έφυγαν κρυφά από τις τάξεις του Ελληνικού Στρατού (μόνο εδώ το επίσημο ελληνικό κράτος φαίνεται να βοήθησε τον Μακεδονικό Αγώνα, διότι δεν τους κύρηξε λιποτάκτες), και πέρασαν ‘’μέσα’’ και στην ομόθυμη συμπαράσταση των ελληνοφώνων και ξενόφωνων πληθυσμών της νότιας και μεσαίας γεωγραφικής ζώνης του μακεδονικού χώρου.
Μέσα από τα σχολεία, τους πολιτικούς συλλόγους και τις πατριωτικές εταιρείες, στην μακεδονική χώρα, επιτεύθχηκε η διείσδυση της ωεοελληνικής εθνικής ιδεολογίας, με αποτέλεσμα, την προοδευτική ενσωμάτωση όλο και ευρύτερων ομάδων, στο σύστημα των εθνικών ελληνικών θέσεων και επιδιώξεων. Ελληνόφωνοι, σλαβόφωνοι, βλαχόφωνοι και αλβανόφωνοι χρισταινοί, γλωσσικές ομάδες της ίδιας πολιτιστικής κοινότητας, της Ελληνορθοδόξου Οικουμενικής, δέχτηκαν τις ιδεολογικές επιδράσεις του ελληνικού εθνικού κέντρου από τον νότο και δέθηκαν άρρικτα με την τύχη του.

Χωρίς την ηθική και υλική υποστήριξη των πληθυσμών αυτών, θα ήταν αδύνατον στα ελληνικά αντάρτικα τμήματα να αντιμετωπίσουν ταυτόχρονα, τους δύο έχθρούς, τους Βούλγαρους κομιτατζήδες και τον τούρκικο στρατό και χωροφυλακή.

‘’Η Μακεδονία θα παρέμεινε άγνωστη, αν η ιδιωτική πρωτοβουλία δεν αντικαθιστούσε στην κρατική πρόνοια’’ Ν. Βλάχος.

(ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.....)